فرهنگ همچون سپری است برای حفظ مردم و جامعه اسلامی از خطرات و مصائب مختلف که منشأ داخلی یا خارجی می‌تواند داشته باشد و مسلمانان با آن روبه رو هستند .فرهنگ در بُعد دیگر همچون تیرو کمانی پرتوان وقدرتمنداست که می‌تواند بر دورترین اهداف با قدرت تمام بنشیند به بیان امام خامنه ای؛ " فرهنگ یک کشور مثل هواست " این هوا هم محیط بر جامعه است  و هم در حرکتی کلی به نقطه نقطه سرزمین‌های مختلف می‌رسد .

بها دادن به فرهنگ فاطمی و عمل به آن، خود به خود نشر و گسترش فرهنگ اسلامی را به همراه دارد ؛ در ادامه سلسله مقالات سبک زندگی فاطمی و تناسب آن با شعار " اقتصاد ، فرهنگ ، عزم ملی و مدیریت جهادی" و جستاری در فرهنگ سخنان حضرت فاطمه سلام الله علیها  ( نهج الحیاه ) به موضوع " فرهنگ " پرداخته و نتیجه آن را در سرفصل‌های مشخص بیان می‌گردد.

 

 

تمامی مسلمانان در نهایت تقوا، ایمانشان از زبان بر قلب و از قلب بر سایر اعضاء و جوارحشان جاری است و این به معنای تسلیم اوامر الهی می‌باشد. شیعیان علاوه بر خصیصه تسلیم و پیرو اوامر الهی بودن، تسلیم و پیرو اوامر ولی خدا نیز هستند و این رابطه از سوی شیعیان " حبّ "و از سوی ائمه مقام " شفاعت " نزد خداوند معنا می‌شود . " شیعَتُنا مِنْ خِیارِ أهْلِ الْجَنَّةِ وَکُلُّ مُحِبّینا وَ مَوالی اَوْلیائِنا وَ ..." ( 1 )

 

حتی در جامعه اسلامی حد فاصلی بین دوستداران و مومنین با دشمنان و معاندین جامعه وجود دارد که معیار هر مومن و شیعه ای در برخوردهای اجتماعی خود باید خوشرویی در کلام و رفتار باشد.

" بِشرٌ فی وَجهِ المُؤمِنِ یُوجِبُ لِصاحِبِهِ الجَنَّةَ وَ بِشرٌ فی وَجهِ المُعانِدِ المُعادِی یَقی صاحِبَهُ عَذابِ النّارِ " ( 2 )

پاداش خوشرویی در برابر مومن بهشت است و خوشرویی با دشمن ستیزه جو انسان را از عذاب آتش باز می‌دارد.

حضرت زهرا سلام الله علیها با آنکه امامت را کعبه ای می‌دانستند که مردم باید به دور آن بگردند برای انتقاد از بدعت و اثبات ادعای خود از قرآن و روایت از سنتهای رسول خدا استفاده کردند و بیزاری خود را با همین ادله به صراحت اعلام کردند.

" فَجَعَلَ اللَّهُ الْإِیمَانَ تَطْهِیراً لَکُمْ مِنَ الشِّرْکِ، وَ الصَّلَاةَ .... الْعَدْلَ تَنْسِیقاً لِلْقُلُوبِ، وَ طَاعَتَنَا نِظَاماً لِلْمِلَّةِ، وَ إِمَامَتَنَا أَمَاناً لِلْفُرْقَةِ، وَ الْجِهَادَ عِزّاً لِلْإِسْلَامِ، وَ الصَّبْرَ مَعُونَةً عَلَى اسْتِیجَابِ الْأَجْرِ، وَ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَةً ... " ( 3 )

پس قرارداد ایمان را برای تطهیر شما از شرک و نماز را برای ....و عدل را برای استحکام قلوب و اطاعت از اهل بیت را برای نظم یافتن ملت اسلام  و امامت ما را برای ایمنی از تفرقه و حهاد را برای عزت اسلام و صبر را برای به دست آوردن پاداش و امر به معروف را برای مصالح اجتماعی ...

 

یقیناً سخت‌ترین دوران بقای یک جامعه زمان جنگ ودفاع در مقابل دشمنان خارجی است در همین لحظات بود که ایشان با بسیج کردن توان محیطی خود به پشتیبانی از جبهه جهاد مسلمانان پرداختند با حضور خود در میدان به پشتیبانی از ارزشها و آرمان‌های خود جلوه ای واقعی و قابل مشاهده دادند؛ایشان با تهیه و آماده سازی آذوقه ،مداوای مجاهدین مجروح وحضور خود در کنار رسول الله موجبات تشویق و روحیه بخشیدن به مجاهدان را ایجاد می‌کردند.

" قُرْصًا خَبَزْتُهُ وَلَمْ تَطِبْ نَفْسِی حَتَّى آتِیکَ بِهَذِهِ الْکِسْرَةِ ، فَقَالَ : أَمَا إِنَّهُ أَوَّلُ طَعَامٍ دَخَلَ فِی فَمِ أَبِیکَ مُنْذُ ثَلاثَةِ أَیَّامٍ " ( 4 )

در جنگ خندق حضرت فاطمه نان تازه آماده کرده بودند پس به میدان جنگ نزد رسول خدا صل الله علیه و آله آمدندو عرض نمودند:

قرص نانی ( برای فرزندانم ) آماده کردم اما دلم آرام نگرفت پس خودم آن را به خدمت شما در میدان نبرد آوردم( پس رسول خدا صل الله علیه و آله) فرمودند : این اولین غذایی است که پس از سه روز پدرت بر دهان می‌گذارد.

 

علاوه بر حضور و پشتیبانی از اسلام در عرصه‌های مختلف پیش روی آن مثل جهاد ، امر به معروف ، آموزش، تعلیم و...به تبیین نظری و عملی ارزشهای فرهنگ اسلامی می‌پرداختند.

تبین نظری ارزشهای فرهنگ جهاد

" اِمامَتَنا اَمانا لِلْفُرْقَةِ وَ الْجِهادَ عِزّا لِلاِسْلامِ " (5)

امامت عامل نجات از تفرقه است و جهاد در راه خدا مایه عزت و جاودانگی.

تبین عملی ارزشهای فرهنگ اسلام

حجاب و عفت خود را هنگام ورود فرد نابینا رعایت می‌کردند و حاضر می‌شدند رسول خدا صل الله و علیه و آله را پشت در خانه خود منتظر نگهدارند تا کاملاً حجاب خود را رعایت کنند.

یا رسول الله من چادر بر سر ندارم ( پس حضرت همراه کسی که آمده بودند پشت در منزل صبر کردند )

رفتار ساده و روشن داشتن به معنی بی سیاستی نیست بلکه رفتار و گفتار بر اساس آموزه‌های نهادینه شده و عمل به آن از سر اعتقاد است برای مثال حضور حضرت و خطبه ایشان در مسجد مدینه و سرزنش مردم برای شکستن پیمان خود با خدا و رسول خدا ،در واقع با اعمال ساده و روشن پرده از عمق دشمنی با خدا و رسول خدا برداشتند و باعث برملا شدن نقشه دشمنان و به هم ریختن برنامه‌های آنها شدند.

 

با مدیریت موقعیت خود و خانواده رسول خدا دشمنان را مجبور به کاری کردند که منفور عرب و همه جوامع دیگر از همان زمان تا به ابد باشند. 

(حمله به فردی بی سلاح ، حمله به زنی تنها)

در پشت درب خانه زمانی که برای بیعت به زور متوسل شدند و تهدید به آتش زدن خانه کردندحضرت فرمودند :

این چه جرأت و جسارت است که نسبت به خدا و رسول خدا کرده ای ؟ آیا می‌خواهی نسل رسول خدا را نابود کنی ؟....

 

نشر شعر و ترویج آن به علت ایجاد روحیه و شوق و استفاده از آن در مناسبتهای مختلف یعنی کارایی بالا پس حضرت فاطمه با درک این کارایی از شعر و ادبیات فاخر در ابراز احساسات ، غم و شادی ،تربیت و آموزش فرزندان ، بیان مشکلات خانواده و حتی آماده نمودن فرزندان برای مصائب پیش رو در بزرگ سالی بهره مند شدند؛ به علت زیاد بودن موارد بیان شده فقط به شعری که در آن فرزندان برای واقعه کربلا آماده می‌شدند اشاره می‌شود.

" بِکَرْبَلَاءَ یُقْتَلُ بِاغْتِیالٍ         لِقَاتِلِیهِ الْوَیْلُ مَعْ وَبَالٍ " ( 7 )

در کربلا فرزندم را با حیله و تزویر شهید می‌کنند 

وای بر قاتلان او که عذاب دردناک پست و خوارکننده بر آنان باد.

 

به استناد بهره مندی از شعر در کنترل و مدیریت پیشامدهای پیش روی خانواده می‌توان این ادعا را هم داشت ایشان با استفاده از همین روش به پرورش و نشر فرهنگ اسلامی می‌پرداختند چرا که با استفاده از همین اشعار به بیان آموزه‌های مهم و اساس اسلام نظیر شهادت ، ایثار و از خود گذشتگی ، رسیدگی به مستمندان صدقه و زکات مال و.... مفاهیمی از این دست می‌پرداختند.

" أُطْعِمهُ وَلَا أُبَالِی السَّاعَهْ                               أَرْجُو إِذَا أَشْبَعْت مَن مَجَاعَهْ " ( 8 )

هم اکنون این گرسنه را طعام می‌دهم و به یاد آینده نخواهم بود ، باشکم گرسنه در راه خدا ایثار می‌کنم.

 

در حالی که عرب جاهلی مکتوب کردن منویات را نشانه ضعف و ناتوانی می‌دانست( سنتی جاهلی ) ولی ایشان در کار مکتوب کردن آموزه‌های اسلام آنچنان نظمی داشتند که به سرعت می‌توانستند هر نوشته ای را بیایبند وتا حدی به این کار بها می‌دادند که این نوشته‌ها را با فرزندان خود قیاس می‌کردند، در روایت آمده که فضه پس از پیدا نکردن یک حدیث که حضرت زهرا سلام الله علیها محل آن را به ایشان گوشزد کرده بودند حضرت فرمودند: 

" وَ یحَکِ اُطلُبیها فَإِنَّها تَعدِلُ عِندی حَسَناً و حُسیناً " ( 9 )

وای بر تو بگرد و پیدا کن زیرا ارزش معنوی این حدیث نزد من برابر با ارزش حسن و حسین است .

 

جدا از موضوع عصمت در این مسئله باید گفت هر شیعه پاک نهادی می‌تواند بالقوه رهبرجامعه خود باشد پس مبنای درست و صحیح به آموزش و پرورش فرزندان همین نگاه است 

" وُلْدِی سَادَةُ الْأَسْبَاطِ " ( 10)

فرزندان من سادات و بزرگان امت اسلام هستند.

 

حضرت فاطمه تلاوت قرآن را موثر در زندگی مادی و معنوی و اخروی می‌دانستند فلذا قرآن را میزانی برای شناخت انسانیت و روشنگری راه آن تلقی می‌نمودند چرا که همواره برای زندگی خود از قرآن استدلال و برهان می‌آوردند البته به این نکته هم اشاره داشتند که مفسر کلام خدا ایشان و خاندان ایشان است " مَعَنا کِتابُ اللّه‏ِ النّاطِقُ، وَ الْقُرْآنُ الصّادِقُ " ( 11 ) درباب آثار و برکات معنوی تلاوت قرآن هم اشاره می‌دارند به ممدوح بودن قاری قرآن در زمین و آسمان البته شأن قرآن آنقدر بالا است که ایشان در وصیت خود به حضرت علی علیه السلام امر به خواندن هرچه بیشتر قرآن می‌کنند " فَأَکْثِرْ مِنْ تِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ الدُّعَاءِ " ( 12 ) و این علقه را می‌توان با حب به پدرشان رسول الله صل الله و علیه و آله مقایسه کرد چراکه خودشان در حدیثی به این نکته اشاره می‌نمایند ( 13 )

 

دراین قسمت حضرت به نکته ای در باب مراسم دعا و نیایش و همینطور عزاداری برای گذشتگان اشاره می‌دارند که شاید کمتر مورد توجه ما واقع شده باشد " فَأَکْثِرْ مِنْ تِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَ الدُّعَاءِ فَإِنَّهَا سَاعَةٌ یَحْتَاجُ الْمَیِّتُ فِیهَا إِلَى أُنْسِ الْأَحْیَاءِ " ( 14 ) پس بالای سر من بنشین و زیاد قرآن و دعا بخوان زیرا در چنین لحظاتی میّت به اُنس گرفتن با زندگان محتاج است.

نکته دیگری که در مورد مراسم دعا و نیایش و عزاداری در زندگی حضرت فاطمه به چشم می‌خورد احساس ضعف دشمنان و مردم بی تفاوت به غصب حقوق ولایت و ارث حضرت در مقابل اقامه این فرایض که با اعتراض به گریه‌های ایشان توسط مردم مدینه و خراب کردن بیت الاحزان نشان داده شده و حضرت فاطمه طی مکالمه ای با امیرالمومنین علیه السلام به این نکته اشاره می‌کنند " فَوَاللهِ لا أَسکُتُ لَیلاً ولا نَهاراً " ( 15 ) از برپایی چنین مراسمی دست نمی‌کشند.

 

با آنکه قبر حضرت فاطمه نامشخص است ولی جالب اینجاست که ایشان در وصیت خود به حضرت امیر از ایشان درخواست زیارت قبر خود را بعد از شهادت دارند " اوُصیکَ یَا اَبَاالْحَسَنِ اَنْ لا تَنْسَانِی وَ تَزُورَنی بَعدَ مَمَاتِی " ( 16 ) استفاده از مراسم تدفین و زیارت ایشان برای اعتراض به غاصبین و ظالمین در حق ایشان و اهل بیت علیهم السلام " أُوصِیکَ اَن لایَشهدَ أَحدٌ جنَازتِی مِن هوُلاءِ الّذینَ ظلمُونِی و أَخذُوا حقِّی فانَّهُم عَدُوّی و عَدوُّ رسولِ اللهِ " ( 17 ) 

 

نماز در نظر حضرت فاطمه چیزی بالاتر از انجام فریضه واجب بود ایشان نماز را دوری از تکبر ( 18 ) وفا به عهد و پیمان ، حق طلبی و جهادی عینی می‌دانستند به همین دلیل از خوانده شدن نماز بر جسد خود، توسط افرادی فاقد این ویژگیها جلوگیری ( 19 ) کردند ، نماز چنان در زندگی ایشان نهادینه شده بود که علاوه بر لباس ویژه از عطر ویژه ای هم هنگام نماز استفاده می‌کردند (20 )

 

رسیدن اعتقادات و ایمان از زبان به قلب و از قلب به سایر اعضا و جوارح احتیاج به خودسازی و پرورش به دور از ریا و جلوگیری دارد یعنی حیا فکری " أنْ لَمْ یَکُنْ یَرانى فَإنّى اراهُ " ( 21 ) او مرا نمی‌بیند ولی من که او را می‌بینم!

این نقل به مضمون حدیثی از رسول خدا به حضرت ابوذر( وصیت رسول خدا صل الله علیه و آله به ابوذر غفاری ) است که فرمودند نسبت به خدا تقوا داشته باش هر چند تو او را نمی‌بینی ولی او تو را می‌بیند! 

تقوای به دور از ریای این حیا وقتی آشکار می‌شود که حضرت فاطمه کبری سلام الله علیها حضرت رسول اکرم را به پشت در خانه خود منتظرنگاه می‌دارد تا حجاب خود را کامل کند " یارَسولَ اللهِ لَیسَ علیَّ قناعٌ " ( 22 ) یا رسول الله وارد نشو تا من حجابم را کامل کنم!

 

علاوه بر استفاده از شعر و ادبیات در آموزش و تربیت فرزندان وهمچنین در ارتباطات خانوادگی از ویژگی آموزش هنر برای تربیت فرزندان نیز بهره بردند مثل برپایی مسابقه خطاطی بین فرزندان و قضاوت با عاطفه مادرانه ( 23 )

 

آنچه برترین مصالح انسان است از سوی پروردگار نازل می‌شود و این نزول مصلحت الهی برآورده نمی‌شود مگر به اخلاص دراعمال موید این نظر روایت ذیل می‌باشد .

" مَن أصعَدَ إلی الله خَالَص عِبادَتِهِ أهبَطَ الله عزوجل إلیهِ أفضَلَ مَصلَحَتِه " ( 24 )

 

پی نوشت 
( 1 ) حدیث 121 
( 2 )  حدیث 7 
( 3 ) حدیث 57 
( 4 ) حدیث 48 
( 5 )  حدیث 49 
( 6 ) حدیث 64
( 7 )  حدیث 104
( 8 ) حدیث 103 
( 9 ) حدیث 133
( 10 ) حدیث 192 
( 11 ) حدیث 57 
( 12 ) حدیث 201 
( 13 ) حدیث164 
( 14 ) حدیث 201 
( 15 ) حدیث 166 
( 16 ) حدیث 200 
( 17 ) حدیث 206 
( 18 ) حدیث 57
( 19 ) حدیث 178
( 20 )  حدیث 96 
( 21 ) حدیث 50 
( 22 ) حدیث 51 
( 23 ) برای مشخص کردن بهترین خطاط بین حسنین گردن بند خود را پاره کردند و فرزندان به دنبال دانه‌های آن گشتند و هردو تعداد برابر از نگینها را یافتند در نتیجه هر دو خط زیبا شناخته شد ( حدیث 45 )
( 24 )  حدیث 6 

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: